Terug naar de homepagina - articated kunst 

Judikje Themans-Simons

Onderwerp van the dying project 2020 - 2021

Judikje Themans-Simons is geboren op 20 augustus 1904 en gestorven op 20 maart 1943. 

Daar zij niet ouder werd dan 38, voldeed ze aan de verdrietige voorwaarden om in het tweede jaar van the dying project een jaar lang in de spotlight te staan. 

Judikje werd in den Haag (Scheveningen) als tweede kind Leon Simons en Lena Boutelje. Ze had een broer en een broertje. Ze was naar alle waarschijnlijkheid praktiserend Joods opgevoed.

Judikje koos voor een opleiding als onderwijzer en was daarnaast ook actief in de Nederlandse damesturnploeg. Met de turn-ploeg heeft zij (als reserve) meegedaan aan de Olympische spelen van 1928. Ze wonnen goud.

In 1935 trouwde ze met de 5 jaar jongere Bernard Themans. Bernard was godsdienstleraar en solliciteerde naar de functie van directeur bij het Centraal Israëlitisch weeshuis te Utrecht. Er werden twijfels geuit of Bernard wel geschikt was voor deze functie, aangezien Judikje zich niet aan de Joodse regel hield om, als getrouwde vrouw, haar haar te bedekken. Toch kwamen Bernard en Judikje in 1938 aan het hoofd te staan van dit relatief kleine weeshuis.

Het weeshuis kreeg al snel te maken met vele Duits Joodse vluchtelingen. In de nacht van 9 - 10 november van 1938 vond in Duitsland de Kristallnacht plaats: een aanval op alle Joodse mensen in Duitsland. Veel Joden wilden Duitsland ontvluchten, maar waren niet welkom in Nederland. Hun kinderen werden uiteindelijk wel geaccepteerd en ondergebracht in weeshuizen.

1938 was ook het jaar dat Judikje en Bernard een zoon kregen: Leon. Twee jaar later kreeg Leon een zusje: Sonja. 

In 1940 brak de tweede wereldoorlog uit.

De Joodse ‘wees’-kinderen en het gezin Themans-Simons waren tot 1942 tamelijk veilig in het weeshuis. Toen de Duitse ‘wees’-kinderen aan het begin van 1942 werden opgehaald en naar Westerbork werden afgevoerd, was er nog steeds geen paniek. Niemand verwachte het gruwelijke lot dat wij nu kennen. Daarnaast was Westerbork toen nog in handen van Nederlands bestuur. Toen op 1 juli Westerbork in nazi-handen kwam, werden er onderduikadressen gezocht voor alle bewoners van het weeshuis. 

Hoewel er enkele onderduik-plekken gevonden waren, werden deze nog niet in gebruik genomen: Bernard en Judikje wilden niemand uitsluiten. Ze wilden dat iedereen zou kunnen onderduiken. Dus werd er doorgezocht. Ook Leon en Sonja werden niet op een onderduik-plek ondergebracht.

Uiteindelijk werden alle bewoners (personeel en kinderen) van het weeshuis toch afgevoerd naar Westerbork. Twee kinderen wisten tijdens het transport te ontsnappen. Vanuit Westerbork werd iedereen naar vernietigingskamp Sobibor afgevoerd. Het transport waar Judikje en haar gezin op zaten, vertrok op 17 maart 1943 en kwam op 20 maart 1943 in Sobibor aan. Ze werden direct na aankomst omgebracht.

Aangezien Judikjes kinderen op hetzelfde moment, op dezelfde plek werden omgebracht, eindigde met deze moordpartij ook het nageslacht van Judikje. 

Wil je meer lezen over hoe ik in het tweede jaar van the dying project aandacht geef aan Judikje? Klik dan hier.